ΣΤΕΙΡΙ: Έθιμα Δωδεκαήμερου στο Στείρι του χθες

Από το βιβλίο “ΣΤΕΙΡΙ: Ιστορικά – Λαογραφικά Στοιχεία” των : 

Μαρία Π. Αργυρίου και Λουκά Α. Κουσκούκη

Για να θυμούνται οι παλιοί και να μαθαίνουν οι νέοι. 

Χριστούγεννα

Την παραμονή των Χριστουγέννων, πρωί-πρωί, τα παιδιά ξεχύνονταν στους δρόμους για να πουν τα κάλαντα. Καθώς το χωριό ήταν μικρό και τα παιδιά πολλά, παντού αντηχούσαν τα τρίγωνα και οι παιδικές φωνές. Μεγάλη μέρα για τα παιδιά που με τα λεφτά που μάζευαν αγόραζαν κάνα παιχνίδι γιατί τα δώρα από τους γονείς ήταν άγνωστα εκείνα τα χρόνια.

Οι μεγάλοι είχαν πολλές δουλειές να κάνουν. Οι άντρες έσφαζαν τα "μανάρια" για το χριστουγεννιάτικο τραπέζι και οι γυναίκες καθάριζαν και "μπατάνιζαν" τα σπίτια και τις αυλές.
Αργά το απόγευμα της παραμονής, οι νοικοκυρές βράζανε στάρι και το κοπανούσαν να σπάσει. Το άφηναν ώρες πολλές επάνω στη φωτιά να βράσει μαζί με τυρί μέχρι που γινότανε χυλός και μετά το ζεματοΰσανε με λάδι και το έτρωγαν την άλλη μέρα. Το άφηναν ώρες πολλές στη φωτιά γιατί θά 'ρχονταν οι καλικάτζαροι να πλύνουν τον πισινό τους. Δυναμώνανε και τη φωτιά στο τζάκι για να την αρραβωνιάσουν με τους καλικατζάρους, όπως έλεγαν. Βάζανε και λιβάνι να καίει και έλεγαν:
"Καλώς ήρθατε, καλώς μας βρήκατε, καλώς να φύγετε, καλώς να μας αφήσετε".
Ανήμερα των Χριστουγέννων όλοι πήγαιναν στην εκκλησία. Η αργία ήταν τριήμερη και όπως έλεγαν "Τρεις τα γέννα, τρεις τα Φώτα κι έξι την Ανάσταση".

Πρωτοχρονιά

Την Παραμονή όλες οι νοικοκυρές έφτιαχναν και φτιάχνουν ακόμα "δίπλες" το παραδοσιακό γλυκό που μοιάζει με τον μπακλαβά. Τα παιδιά έλεγαν πάλι τα κάλαντα.
Την Πρωτοχρονιά, μόλις ξημέρωνε, κάποιος από το σπίτι έπαιρνε διάφορους καρπούς (σιτάρι, κριθάρι, καλαμπόκι) ή ένα γλυκό και χωρίς να μιλήσει, πήγαινε στη βρύση που ήταν στην αυλή, πλενόταν και χωρίς να σκουπιστεί, άφηνε τους καρπούς ή το γλυκό, και έλεγε: "Όπως τρέχει το νερό στη βρύση, έτσι να τρέχουν τα καλά στο σπίτι". Έπαιρνε "αμίλητο νερό" από τη βρύση και χωρίς μιλιά πάλι γύριζε στο σπίτι και ράντιζε όλους και όλα με νερό λέγοντας "καλή χρονιά".
Αργότερα, γυρίζοντας από την εκκλησία, έσπαζαν ένα ρόδι στην είσοδο του
σπιτιού για να είναι αμέτρητα τα καλά στο σπίτι όπως αμέτρητα είναι τα σπόρια του ροδιού.
Το πρωί της Πρωτοχρονιάς, εκείνος που θα πρωτομπεί στο σπίτι, συνήθως μικρό παιδί, κάνει " ποδαρικό " Μπαίνει με το δεξί, κάθεται σε μια μεριά και λέει:
"κλου κλου στα ορνίθια σας, καλοχρονιά στα σπίτια σας. Όξω ψύλλοι και κοριοί και στο βουνό οι ποντικοί. Αρνιά κι ερίφια θηλυκά και μοσχάρια αρσενικά".
Οι νοικοκυραίοι τον φίλευαν με χρήματα και με "καλούδια". Σ' ένα πιάτο έβαζαν μήλα, πορτοκάλια, κάστανα, φουντούκια, καρύδια, ξερά σύκα , και το τύλιγαν με μια πετσέτα. Με καλούδια πήγαιναν και τα βαφτιστήρια στους νονούς οι οποίοι τους έδιναν τα δώρα τους που ήταν ρούχα και παπούτσια. Οι καινούργιες νύφες, πήγαιναν κι αυτές με καλούδια στους συγγενείς κι αυτοί της έδιναν χρήματα και ύφασμα για φόρεμα.
Την Πρωτοχρονιά δεν δανείζουν και δεν δανείζονται, δεν σκουπίζουν, δεν μαλώνουν, δεν κλαίνε, δεν κοιμούνται πολύ και γενικά αποφεύγουν να κάνουν πράματα που δεν θα 'θελαν να κάνουν όλο το χρόνο.

Φώτα

Την παραμονή των Φώτων ο παπάς περνούσε απ' όλα τα σπίτια του χωριού κι έκανε αγιασμό για να φύγουν οι "καρκατζαλαίοι". 'Οταν τέλειωνε ο παπάς τον αγιασμό, έριχναν στάχτη γύρω από το σπίτι.
Ανήμερα που αγιάζουν τα νερά, πήγαιναν και πηγαίνουν και σήμερα όλοι στην εκκλησία για να πάρουν αγιασμό. Στο σπίτι, αφού πιουν όλοι από λίγο για να "φωτιστούν", ραντίζουν όλο το σπίτι, την αποθήκη, τα ζώα αλλά και τα κτήματα για να είναι καρπερά.

" Τα νέα του Στειρίου " εύχονται σε όλο το κόσμο: Καλά Χριστούγεννα, Χρόνια Πολλά  με υγεία ,οικογενειακή ευημερία  και ανοιχτά μυαλά!