Κάποιοι λένε ότι οι ήρωες δεν πεθαίνουν. Περνάνε απλώς στην αγκαλιά της Ιστορίας. Στην περίπτωση του Απόστολου (Λάκη) Σάντα, που έφυγε στις 7 το πρωί του Σαββάτου, σε ηλικία 89 ετών, ούτε κι αυτό μπορεί να ειπωθεί γιατί, εδώ και χρόνια, ήταν ήδη κομμάτι της
Εμβληματική μορφή της Εθνικής Αντίστασης. Άνθρωπος - σύμβολο. Αυτός που κατέβασε μαζί με τον Μανώλη Γλέζο, πριν από 70 χρόνια, τη ναζιστική σημαία από την Ακρόπολη, τη νύχτα της 30ής προς 31η Μαΐου του '41.
Ο ίδιος ενδεχομένως να μην αποδεχόταν τον χαρακτηρισμό ήρωας που τον συνόδευε. «Την αντίσταση δεν την κάναμε μόνο εμείς» έλεγε εννοώντας τους επώνυμους. «Εχουν σκοτωθεί χιλιάδες παλικάρια, γυναίκες και άντρες». Σεμνός πάντα, χωρίς να κυνηγάει τα φώτα της δημοσιότητας ή ανταλλάγματα. Ιδεολόγος και αγωνιστής. «Και δέκα ζωές να ζούσα το ίδιο θα έκανα» έλεγε στις κόρες του, την Αλεξάνδρα και τη Γεωργία, για εκείνη τη νύχτα και για πόσες ακόμη που έπαιξε τη ζωή του κορόνα-γράμματα. Αγωνιστής και πάντα ανθρώπινος. Στους μαθητές και τους νέους ανθρώπους που τον ρωτούσαν αν αισθάνθηκε φόβο, καθώς σερνόταν για να φτάσει στον ιστό και να κατεβάσει τη σβάστικα, απαντούσε: «Να ξέρετε ότι οποιοσδήποτε άνθρωπος σας πει ότι δεν φοβάται, λέει ψέματα. Ολοι οι άνθρωποι φοβούνται, όμως το θέμα είναι ποιος ξεπερνάει το φόβο του εκείνη τη στιγμή για να κάνει αυτό που πρέπει».
Στο βιβλίο του «Μια νύχτα στην Ακρόπολη... μνήμες από μια σπουδαία εποχή», εκδόσεις «Βιβλιόραμα», γράφει: «...Υπήρχε ένα μικρό τέταρτο του φεγγαριού που έπεφτε πάνω στα μάρμαρα. Το 'χουμε συμφωνήσει. Αν πάν' να μας συλλάβουν, θα πέσουμε από την Ακρόπολη. Σιωπή, μόνο το γέλιο της γερμανικής φρουράς ακούγεται. Είχαν πάρει την Κρήτη και το γλεντάγανε. Η συναισθηματική ένταση είναι μεγάλη. Ενα ένα κόβουμε τα σύρματα, με χέρια, με δόντια, με λύσσα! Η σημαία πέφτει, γίνεται ένας μπόγος. Την κόβουμε με ένα μαχαιράκι που 'χα μαζί, βάζουμε από ένα κομματάκι ο καθένας στον κόρφο του, τη ρίχνουμε στο ξεροπήγαδο, καλαμπουρίσαμε "για να τη φυλάει ο Εριχθόνιος!" Πετάμε κάμποσο χώμα από πάνω και φεύγουμε...»
Μια συμβολική πράξη από δύο νέα παιδιά, μόλις 19 χρόνων, που παίζουν το κεφάλι τους για να δείξουν ότι ο ελληνικός λαός δεν ηττήθηκε, ότι θα συνεχίσει να αντιστέκεται, και ταυτόχρονα η αρχή μιας διαδρομής με αδιάκοπη δράση.
Το 1942 ο Λάκης Σάντας θα ενταχτεί στο ΕΑΜ και ένα χρόνο αργότερα, διαφεύγοντας τη σύλληψή του από την Γκεστάπο, ανεβαίνει στο βουνό και κατατάσσεται στον ΕΛΑΣ. Λαμβάνει μέρος σε πολλές μάχες και τραυματίζεται. Ακολουθεί η εξορία: Ικαρία, Ψυττάλεια, Μακρόνησο. Μετά το '53, με δύο παιδιά πια, ζητάει πολιτικό άσυλο στον Καναδά. Θα ζήσει εκεί μέχρι το '63, οπότε και θα επιστρέψει στην Ελλάδα.
«Είχε βαρεθεί τις θεωρίες και τα μεγάλα λόγια. Ηταν ένας συνειδητοποιημένος άνθρωπος που θα έπρεπε να ζει σε μια κοινωνία αλληλεγγύης, δικαιοσύνης και ειλικρίνειας» λένε γι' αυτόν οι κόρες του.
Είχε ορκιστεί στον εαυτό του μετά την ήττα και την παράδοση των όπλων (σ.σ. μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας) και έπειτα απ' όλα όσα είχε περάσει, να μην πολιτευτεί. Θεωρούσε σάπια την πολιτικάντικη δράση. Δεν μπορούσε να «χωνέψει» αυτά που γίνονται σε πολιτικό επίπεδο. Τον ενοχλούσε αυτή η μέσα σε εισαγωγικά «διπλωματία», το ότι δεν λέγεται η αλήθεια κι ότι πολλές φορές παίζονται και παιχνίδια, εξηγεί η κόρη του Γεωργία. Θυμάται το δόσιμό του προς τους άλλους ανθρώπους χωρίς ανιδιοτέλεια, χωρίς αντάλλαγμα και τα λόγια του: «Να έχετε την άποψή σας. Ποτέ δεν θα λέτε ναι στην εξουσία, σε οποιαδήποτε εξουσία».
Δεν μπορούσε να χωνέψει την αδικία, λέει για τον Λάκη Σάντα, τον συναγωνιστή του, ο Μανώλης Γλέζος. Για εκείνη τη νύχτα που σκαρφάλωσαν για να υποστείλουν την πολεμική σημαία των ναζί, δεν θέλησε να πει κουβέντα χθες. Μίλησε για την απαρχή της φιλίας τους από τα γυμνασιακά χρόνια. Τότε στο 4ο Γυμνάσιο Αθηνών. Στα ίδια θρανία. Μαζί τους ακόμη ο Αντώνης Μοσχοβάκης, ο Θόδωρος Ρεμουντάκης, ο Λευτέρης Σελλάς. Οι πέντε μια ομάδα (πατριωτική) που αγωνίστηκε για να ελευθερωθούν τα Δωδεκάνησα και ύστερα (αντιφασιστική) ενάντια στο καθεστώς της δικτατορίας του Μεταξά...
«Μετά, όταν μας φώναξαν μια μέρα στο εσωτερικό προαύλιο του σχολείου μπροστά σε ένα σωρό βιβλίων και ένας καθηγητής έβγαλε πύρινο λόγο ενάντιον του κομμουνισμού, που δεν ξέραμε τι είναι, γεννήθηκε το ενδιαφέρον. Είδαμε τους τίτλους των βιβλίων και τα ονόματα Μαρξ, Λένιν, Ενγκελς. Πήγαμε στις βιβλιοθήκες των σπιτιών μας και ανακαλύψαμε το τι ήταν οι κομμουνιστές και οι θεωρίες τους και απ' τα λίγα που διαβάσαμε είπαμε συμφωνούμε και γινήκαμε μια κομμουνιστική ομάδα. Δεν μας υποκίνησε κανείς» διηγείται ο Μανώλης Γλέζος. Και ύστερα η Κατοχή. Μια ομάδα έτοιμη ήδη που συνεδρίαζε για να δει και πάλι πώς θα αντιμετωπίσει τον κατακτητή...
* Η κηδεία του Απόστολου Σάντα θα γίνει την Πέμπτη στις 5 μ.μ. στο Α' Νεκροταφείο. *
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου