Τρέφουμε την ελπίδα ότι η «περί όνου σκιάς» πρόσφατη κοκορομαχία στο υπουργικό συμβούλιο δηλοί περισσότερο τις προθέσεις για συσπείρωση των οπαδών μεγάλων και μικρότερων κομμάτων, παρά μεγάλες ιδεολογικές ή άλλες διαφορές που θα επηρέαζαν ή θα ανέκοπταν τη λειτουργία της κυβέρνησης Παπαδήμου.
Αποκαλύπτεται όμως η εμμονή του πολιτικού μας συστήματος σε εσωστρεφή λειτουργία, η αδυναμία του δηλαδή να προσανατολίσει τις δράσεις του σε ευρύτερο ορίζοντα γεγονότων, ας πούμε τον ευρωπαϊκό, ακόμη και όταν πρόκειται για πολύ κρίσιμα θέματα όπως είναι π.χ. ο κίνδυνος της χρεοκοπίας μας.
Αλλά ας αφήσουμε την εθνική μας μιζέρια κι ας μιλήσουμε για την ενωμένη Ευρώπη και τις προοπτικές της. Το όραμα ήταν η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) να βασίζεται στο κράτος δικαίου. Αυτό σημαίνει ότι όλες οι πράξεις της όφειλαν και οφείλουν να βασίζονται σε συνθήκες που θεσπίζονται δημοκρατικά, έπειτα από πρωτοβουλία και συμφωνία όλων των κρατών μελών.
Οι ιδρυτικές και οι επόμενες συνθήκες έχουν κατά καιρούς τροποποιηθεί και ενημερωθεί έτσι ώστε να ανταποκρίνονται κατά το δυνατό στις κοινωνικές εξελίξεις και είναι αυτές που σηματοδοτούν και καθορίζουν την έως τώρα πορεία για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση.
Ωστόσο η αλήθεια είναι ότι τόσο η Ευρώπη των «27» όσο και η ευρωζώνη δεν έχουν κατακτήσειούτε την απαραίτητη ομοιογένεια, ούτε την επιθυμητή συνοχή και αυτά θα χρειασθούν αρκετό χρόνο για να επιτευχθούν. Επίσης είναι κοινός τόπος πως στους κόλπους της υπάρχουν κράτη-μέλη που έχουν άλλα μεγαλύτερη και άλλα μικρότερη σχέση και εξάρτηση από τις ΗΠΑ (Αγγλία, Πολωνία, Τσεχία, Ελλάδα...) δυσχεραίνοντας -ως δούρειοι ίπποι;- και την προσπάθεια χειραφέτησης της ΕΕ από την υπερδύναμη.
Επίσης αλήθεια είναι ότι στην εξελικτική της πορεία η ΕΕ αρκετές φορές δεν τήρησε τα κριτήρια που η ίδια έθεσε για την είσοδο των νέων κρατών-μελών, εν ονόματι είτε πολιτικών σκοπιμοτήτων, είτε εξ αιτίας λαθεμένων εκτιμήσεων, είτε για λόγους εξισορρόπησης στα διεθνή στρατηγικά παίγνια, που εν πολλοίς εκδηλώνονται και στην «γηραιά ήπειρο», με συνέπεια κάποιες στιγμές να χάνει το βηματισμό της και να περνάει κρίσεις.
Ένα ζητούμενο, λοιπόν, είναι πώς θα επιτύχει η ΕΕ στον αναδυόμενο πολυπολικό κόσμο το μεγαλύτερο δυνατό βαθμό αυτονομίας έναντι της υπερδύναμης η οποία φαίνεται να διανύει την τελευταία φάση της μεγάλης ισχύος της, ενώ η ηγεσία της αναζητά τρόπους ανασυγκρότησης της κλονιζόμενης ηγεμονίας της τη στιγμή που οι αναπτυσσόμενες χώρες έρχονται ορμητικά στο προσκήνιο, διεκδικώντας λόγο και ρόλο.
Συνεπώς και τη στιγμή ακριβώς που η Ευρώπη επιθυμούσε να διευρύνει τη γεωπολιτική της αυτονομία, καθώς οι συνθήκες ήταν αρκετά ώριμες γι' αυτό, εμφανίστηκε -εξ Αμερικής- η μεγάλη οικονομική κρίση που εκφράστηκε, εν πολλοίς, και ως διαμάχη ευρώ-δολαρίου. Διαμάχη που, όπως επανειλημμένα γράψαμε στο παρελθόν, υποκρύπτει και παλαιούς εθνικούς ανταγωνισμούς ικανούς να απειλήσουν την ευρωπαϊκή πορεία ενοποίησης.
Ήδη η «αποβολή» της Μεγάλης Βρετανίας από τους «27» μας υποβάλλει την ιδέα ότι ενεργοποιούνται οι διαιρέσεις της Ευρώπης των αρχών του 20ού αιώνα, με κάποιες προσωρινές (;) διαφοροποιήσεις βέβαια. Μια τέτοια διαφοροποίηση συνιστά και η στάση της Γαλλίας που φαίνεται προς το παρόν να βρίσκεται με τη μεριά της Γερμανίας και να συν-διαμορφώνει τον κεντρικό πυρήνα της Ευρώπης των διαφορετικών ταχυτήτων.
Είναι βέβαιο ότι στο παιχνίδι ανταγωνισμού και κυριαρχίας μεταξύ αγγλοσαξόνων (ΗΠΑ-Αγγλία-Καναδά-Αυστραλίας) και Ευρώπης (Γερμανία) πολλές χώρες θα βρεθούν στην ανάγκη να απαντήσουν σε ισχυρά (παλαιά) διλήμματα και θα αναγκαστούν να αποφασίσουν με ποιον θα πάνε και ποιον θα αφήσουν.
Ως εκ τούτου, αποτελεί κρίσιμη παράμετρο στην διασφάλιση της συνοχής της ΕΕ η διαμόρφωση όρων δημοκρατικής (συμμετοχικής) Ευρώπης κι αυτό είναι, κυρίως, θέμα πολιτικής βούλησης των κατά τεκμήριο ηγετικών δυνάμεων της (Γερμανία-Γαλλία). Η ΕΕ πρέπει να βάλει τις κοινωνίες της στο πολιτικό παιχνίδι διασφαλίζοντας τη μεγαλύτερη δυνατή λαϊκή υποστήριξη στις σημαντικές θεσμικού χαρακτήρα επιλογές της.
Διότι η αποξένωση των ευρωπαϊκών λαών από την ευθύνη της ευρωπαϊκής οικοδόμησης είναι ένα μεγάλο στρατηγικό κενό, πάνω στο οποίο μπορεί να δομηθεί το σχέδιο ανάπτυξης αντίρροπων δυνάμεων, με στόχο -αν όχι την πλήρη διάλυση- τουλάχιστον τον έλεγχο των εξελίξεων.
Εν κατακλείδι, το πιο σημαντικό σκέλος της κρίσης στην Ευρώπη δεν είναι το οικονομικό. Απλά η οικονομική της διάσταση δεν αποτελεί παρά τον πολιορκητικό κριό (μέσω, κυρίως, των οίκων αξιολόγησης) της επίθεσης που δέχεται το ευρωπαϊκό οικοδόμημα, στο πλαίσιο του ενδο-δυτικού ανταγωνισμού.
Ο φόβος, λοιπόν, της πιθανής «γερμανοποίησης» της Ευρώπης ήταν που προκάλεσε, αφ' ενός, την παρέμβαση του Πολωνού υπουργού εξωτερικών («η Γερμανία να ηγείται και όχι να κυριαρχεί στην Ευρώπη») και, αφ' ετέρου είναι το στοιχείο που ενισχύει τις ανασφάλειες της υπερδύναμης (και των «κολλητών» της), καθιστώντας την πιο επιθετική σε μια περίοδο μάλιστα που και η ίδια διανύει -όπως προείπαμε- φάση παρακμής.
Σ' αυτή, πάντως, την ρευστή περίοδο -και με τη διαμάχη των γιγάντων σε εξέλιξη- συνιστά στοιχειώδη πρόνοια, για τις ηγεσίες των μικρών χωρών όπως η Ελλάδα, η μελέτη των φαινομένων (με τις ιστορικές τους αντιστοιχήσεις) και η εγκατάλειψη των μικροκομματικών κοκορομαχιών, ώστε να αποφευχθούν τα χειρότερα.
Διότι σε τέτοιες κρίσιμες και άκρως ενδιαφέρουσες ιστορικές περιόδους συνήθως (και πρώτοι) την πληρώνουν οι αδύναμοι.
*Ο Δημήτρης Νούλας είναι χημικός και εργάζεται στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση πηγή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου