Μεταμορφώσεις

Του Νίκου Κοτζιά

Οι μεταμορφώσεις, θετικές και αρνητικές, είναι στοιχείο της ζωής. Μερικές φορές είναι σύντομες και περιορισμένες. Άλλες πάλι, γρήγορες και πιο ουσιαστικές. Οι πρόσφατες μεταμορφώσεις της ηγεσίας του ΠΑΣΟΚ είναι, όμως, το κάτι άλλο. Επιταχυνόμενες.

Η ηγετική ομάδα του ΠΑΣΟΚ που κυβερνά σήμερα διακήρυττε, ένα χρόνο πριν, τη μάχη ενάντια στη διαπλοκή και στα μεγάλα συμφέροντα. Σήμερα έγινε η κυβέρνηση των ξένων δανειστών και των Ελλήνων τραπεζιτών. Πριν από ένα χρόνο ανακοίνωνε πρόγραμμα αλλαγών – ορισμένες, μάλιστα, ριζοσπαστικές. Όταν ανέλαβε την κυβερνητική εξουσία, διαβεβαίωνε ότι θα τις υλοποιούσε. Λίγες ημέρες αργότερα ανακάλυψε τα μεγάλα ελλείμματα και χρέη του Ελληνικού Δημοσίου. Να σημειώσω ότι, σε αντίθεση με άλλες χώρες της ΕΕ, τα ιδιωτικά χρέη είναι πολύ μικρά. Δείγμα ότι οι Έλληνες μισθωτοί και τα μεσαία στρώματα κάθε άλλο παρά σπάταλοι είναι. Στο όνομα αυτών των χρεών παραδόθηκε το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης με τα χέρια κατεβασμένα, αλλά πάντα με ύφος αλαζονικό, στην τριανδρία των ξένων τοποπαρατηρητών. Κατασκεύασε, μάλιστα, και τη θεωρία ότι όταν χρωστάς δεν διαπραγματεύεσαι, απλά υπακούς.

Στην πορεία των μηνών, πρωτοκλασάτα στελέχη του ΠΑΣΟΚ και της κυβέρνησης, αλλά και εσωκομματικά έντυπα, πραγματοποίησαν τη μέγιστη δυνατή μετακίνηση. Τα μέτρα λιτότητας της κυβέρνησης έπαψαν να τα εμφανίζουν ως αναγκαστικά μέτρα. Τα προβάλλουν, πλέον, ως μέτρα που αντιστοιχούν «στις απαιτήσεις των Ελλήνων για αλλαγές και μεταρρυθμίσεις», για την «αναμόρφωση της χώρας». Η μεταμόρφωση αυτή έχει ένα διττό χαρακτήρα. Αφενός, ως προς το περιεχόμενό της, βρίσκεται στον ίδιο παρανομαστή και κινείται στην ίδια κατεύθυνση με τις θεωρίες για «αναγκαίες μεταρρυθμίσεις» του Κώστα Καραμανλή πριν από πέντε χρόνια. Αφετέρου, ως προς τα κομματικά, δείχνει να θεσμοποιεί τη μετακίνηση του ΠΑΣΟΚ στην «αναγκαιότητα» του νεοφιλελευθερισμού. Επιπρόσθετα εισάγεται στη σκέψη των πάνω αυτού του μεγάλου λαϊκού κινήματος η θεωρία της κολοβής αλεπούς. Με το Μνημόνιο, η τρόικα της έκοψε την ουρά και τώρα μας λέει ότι το κόψιμο ήταν δική της επιλογή και μάλιστα μοδάτη.

Τους πρώτους μήνες διακυβέρνησης του τόπου από το ΠΑΣΟΚ, η κυβερνητική προπαγάνδα είχε εστιαστεί στο επιχείρημα ότι όλα όσα κάνει τα κάνει από ανάγκη να σώσει τη χώρα. Ότι τα κάνει εξ ανάγκης εξαιτίας της κακής οικονομικής κατάστασης που κληρονόμησε από τη ΝΔ. Ότι αυτά είναι εκτός προγράμματος και αρχικής βούλησης του ΠΑΣΟΚ. Ότι αναγκάζεται ακόμα και να εκχωρήσει εθνική κυριαρχία στην τρόικα. Ότι εκεί μας κατάντησε η ΝΔ. Και να τώρα, η ηγεσία του ΠΑΣΟΚ αλλάζει βιολί. Διατείνεται ότι ό,τι κάνει σήμερα αποτελεί τη Μεγάλη Αλλαγή. Τα μέτρα που έπρεπε να είχαν παρθεί από παλιά. Ξαφνικά, τα εξ ανάγκης μέτρα έγιναν τα ηθελημένα μέτρα. Ακόμα και η εθνοσωτήρια πολιτική.

Όπως σημείωσα ήδη από το Νοέμβριο του 2009 σε δημόσια κείμενα, μεγάλο τμήμα της ηγεσίας του ΠΑΣΟΚ πίστευε στις νεοφιλελεύθερες συνταγές και δεν προωθούσε τα μέτρα του Συμφώνου Σταθερότητας και αργότερα του Μνημονίου από ανάγκη, αλλά επ’ ευκαιρίας. Παρ’ όλα αυτά, τα όσα υποστηρίζονται σήμερα από τα ηγετικά κλιμάκια του ΠΑΣΟΚ είναι δείγμα μεγάλης μεταλλαγής: Οι κρυφές απόψεις στο οικονομικό επιτελείο του ΠΑΣΟΚ έγιναν οι δημόσιες δηλώσεις του κεντρικού μηχανισμού του ΠΑΣΟΚ. Αυτή η μεταμόρφωση συνιστά μια ήττα του προοδευτικού κινήματος, τους τόκους της οποίας πληρώνουν σήμερα τα μεσαία στρώματα και οι μισθωτοί. Θα τους πληρώσουν, όμως, αύριο και οι δανειζόμενοι σήμερα νεοφιλελεύθερα επιχειρήματα, όταν η κυβέρνηση θα βρίσκεται σε κάθοδο και θα χάνει την ασπίδα των εργαλείων της εξουσίας.