Μόνοι μας θα σωθούμε!

Από την Ελλάδα της μιζέριας, στην άλλη Ελλάδα της ελπίδας.

Του Στέφανου Σταμέλλου* 

Πέρα από την ανάγκη σήμερα για αλλαγή του πολιτικού συστήματος και την έξοδο από τη φαυλοκρατία του δικομματισμού, το ίδιο σημαντικό θεωρείται -και είναι- η παραγωγική ανασυγκρότηση της οικονομίας, με στόχο την άμεση εξισορρόπηση του εμπορικού ισοζυγίου και την αυτάρκεια στα βασικά αγαθά με την κινητοποίηση και την ορθολογική αξιοποίηση των πόρων, κοινωνικών και φυσικών. Αυτό είναι το μεγάλο στοίχημα που ορθώνεται μπροστά μας ως «επείγον ζήτημα».

Όλοι αντιλαμβανόμαστε ότι δεν θα απαλλαγούμε εύκολα από τη «Λερναία Ύδρα» της πολύπλευρης κρίσης, της διεθνούς τοκογλυφίας και του δημόσιου χρέους, άρα και τη λεγόμενη ύφεση και την ανεργία, ανεξάρτητα αν θα πτωχεύσουμε ή δεν θα πτωχεύσουμε, ανεξάρτητα αν θα μείνουμε στο ευρώ ή θα πάμε στη δραχμή. Όμως, ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας είναι η παραγωγή και το ίδιο το μοντέλο παραγωγής και κατανάλωσης.

Άκουγα πριν αρκετό καιρό σε τοπικό ραδιόφωνο έναν εκπρόσωπο Κίνησης που υποστηρίζει μεγάλη τουριστική επένδυση στην περιοχή της Φθιώτιδας να τονίζει με δραματικό τρόπο το πρόβλημα της ανεργίας στην περιοχή και τα αδιέξοδα των νέων. Και κατέληγε στο εύκολο συμπέρασμα ότι η μόνη λύση σήμερα - και μονόδρομος - είναι οι ξένες επενδύσεις. Να έρθουν δηλαδή οι ξένοι να «επενδύσουν» τα χρήματά τους κι εμείς να κερδίσουμε θέσεις εργασίας. Η πλήρης εξάρτηση, το ξεπούλημα και η υποταγή παρουσιάζεται ως μονόδρομος για την ελληνική οικονομία και κοινωνία. Το «πέσε πίτα να σε φάω» και το «να έρθουν οι ξένοι να μας βγάλουν από τα αδιέξοδα», που μας οδήγησε το αποτυχημένο πολιτικό σύστημα, είναι στο μυαλό των περισσοτέρων.

Όποιος φυσικά διακατέχεται από την ιδεολογία της «ψωροκώσταινας», της μικρής Ελλαδίτσας, που «δεν μπορεί να τα βγάλει πέρα μόνη της», αυτά τα βλέπει ως αυτονόητα. Στην ίδια κατεύθυνση κινούνται η θεοποίηση των «αγορών», οι χρηματιστηριακοί δείκτες, η καθημερινή πλύση εγκεφάλου από τα «παπαγαλάκια» των ΜΜΕ με τους φόβους που μας καλλιεργούν και που κοντεύουν να μας κάνουν όλους «έλληνες ασθενείς». Να μας κάνουν δηλαδή να πιστέψουμε ότι κάποιοι προσπαθούν να μας σώσουν, ντε και καλά, γιατί το έχουν βάλει «σκοπό της ζωής τους». Τόσο καλοί είναι! Το ερώτημα είναι: Εμείς «έχουμε σκοπό στη ζωής μας»;ή θα τους αφήσουμε να «μας πάρουν το σπίτι και να μας δώσουν την καρέκλα να κάτσουμε»; Γιατί αυτό μας κάνουν· και οι πολιτικοί μας, οι ηγέτες μας, ως τώρα, αλλά και σήμερα ακόμα, τους λένε «ευχαριστώ»! Και το κακό είναι ότι η αποδοχή της οικονομικά υπόδουλης Ελλάδας, της χώρας – προτεκτοράτο, δεν αφήνει πολλά περιθώρια για οράματα και έμπνευση.

Η ευθύνες των τοπικών κοινωνιών και της Αυτοδιοίκησης

Το σοβαρό κατά την άποψή μας θέμα, που αφορά όλους μας, αλλά κυρίως αυτούς που αποφασίζουν σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, είναι: τί εναλλακτικές προοπτικές ευημερίας έχουν να προτείνουν οι τοπικές κοινωνίες. Πόσο καθημερινά και οργανωμένα «βασανίζονται» για το «δέον γενέσθαι» στην παραγωγή η Περιφέρεια, ο Δήμος, το Επιμελητήριο, ο Συνεταιρισμός, το Εργατικό Κέντρο, ο τοπικός Σύλλογος.

Έχει δημιουργηθεί, είναι γεγονός, μια νοοτροπία - ιστορικά θα λέγαμε - στις τοπικές κοινωνίες, της παθητικής αντιμετώπισης και της αποδοχής ενός προστατευτικού κεντρικού μοντέλου άσκησης πολιτικής, που στην ουσία θέλει να ασκεί πλήρη έλεγχο στους πολίτες. Πρέπει δηλαδή να μας πει κάποιος «από πάνω», απέξω, από αλλού, βασικά από κει που εκπορεύεται το χρήμα, τι θα κάνουμε. Τι θα παράγουμε και πώς…

Στον αντίποδα αυτής της νοοτροπίας είναι η κινητοποίηση των τοπικών κοινωνιών να αποφασίσουν, να πάρουν την τύχη τους στα χέρια τους. Να δουν αυτοί το μέλλον τους, - κι όχι να τους το δείχνουν άλλοι - και να προσπαθήσουν να ζήσουν με τους δικούς τους πόρους. Διαφορετικά η αδράνεια και η απραξία τους θα αφήνει το κρίσιμο αυτό κενό, το οποίο έρχονται να καταλάβουν οι πάσης φύσης «έμποροι των εθνών» με τις πραμάτειες τους. Την πόρτα στους «εμπόρους των εθνών» θα την κλείσεις μόνο με δημιουργικές τοπικές και περιφερειακές βιώσιμες προτάσεις· και κυρίως πράξη. 

Η πραγματικότητα βέβαια δείχνει ότι κυρίως η Αυτοδιοίκηση, οι Δήμοι και η Περιφέρεια, είναι «απόντες» και δεν έχουν συνειδητοποιήσει τις ιστορικές τους ευθύνες. Δεν συζήτησαν και δεν συζητούν ένα σχέδιο για την οικονομία και την κοινωνία, ένα σχέδιο που να μπορεί να ενισχύσει την άμυνα της Περιφέρειας και του Δήμου απέναντι στην δεινή θέση που έχουμε περιέλθει όλοι, και κυρίως τα χαμηλότερα στρώματα, οι εργαζόμενοι, οι αγρότες, οι μικρομεσαίοι.

Οι «κεντρικές» προτάσεις, τα διάφορα προγράμματα, κυρίως ευρωπαϊκά, έρχονται από το παρελθόν. Είναι στη λογική της απορρόφησης χρημάτων, της υποαπασχόλησης για την πλασματική μείωση των ποσοστών ανεργίας, της προνοιακής ίσως αντιμετώπισης των πραγμάτων. Όμως χρειαζόμαστε προγράμματα κυρίως στη δημιουργία υποδομών, κινήτρων και προϋποθέσεων γιααύξηση της τοπικής παραγωγής είτε στον αγροτικό τομέα, είτε στη βιοτεχνία και τη βιομηχανία, είτε στον τουρισμό και τις υπηρεσίες, για τη βελτίωση της κατάστασης της πραγματικής οικονομίας και δημιουργία θέσεων εργασίας. Χρειαζόμαστε τοπικά και περιφερειακά σχέδια δράσης βιωσιμότητας και ευημερίας με στόχο την αυτάρκεια και με τον συντονισμό της Αυτοδιοίκησης, εκτιμώντας ως κύριο πρόβλημα το γεγονός ότι «εισάγουμε» πολύ περισσότερα από αυτά που «εξάγουμε», καταναλώνουμε πολύ περισσότερα από αυτά που παράγουμε.

Πρώτιστο μέλημά μας, δείκτες και στόχοι παντού, ξεκινώντας από το πού βρισκόμαστε σήμερα: Πρώτον από την άποψη της παραγωγής, στον πρωτογενή τομέα (γεωργία, αλιεία, κτηνοτροφία, δασοπονία, μεταλλεία), στον δευτερογενή τομέα (χειροτεχνία, βιοτεχνία, βιομηχανία), στον τριτογενή τομέα (τουρισμό, εμπόριο, υγεία, εκπαίδευση, μεταφορές, επικοινωνίες, ελεύθερα επαγγέλματα) και στις ανανεώσιμες και της ήπιας μορφής πηγές ενέργειας. Και δεύτερον από την άποψη της κατανάλωσης, ως προς τα εισαγόμενα προϊόντα, τα ελληνικά προϊόντα, τα προϊόντα της Περιφέρειας και τα τοπικά προϊόντα της Περιφερειακής Ενότητας Φθιώτιδας.

Στόχος, η αύξηση της τοπικής παραγωγής σε κάθε τομέα, η μείωση των εισαγωγών και η κατανάλωση τοπικών προϊόντων. Η βελτίωση του τοπικού «εμπορικού ισοζυγίου», η μείωση της ανεργίας κάτω από τον εθνικό μέσο όρο, η βελτίωση της ενεργειακής κατάστασης.

«Θα σας πω κάτι από τη δική μου πείρα. Η οικογένειά μου ανήκε στην εργατική τάξη και υπήρχαν πολλοί άνεργοι. Αντικειμενικά τότε η κατάσταση ήταν πολύ χειρότερη απ’ ό,τι είναι τώρα. Υποκειμενικά, όμως, τότε ήταν πολύ καλύτερα τα πράγματα ως προς την προοπτική. Τώρα επικρατεί κυρίως μια τεράστια απελπισία σε σχέση με το μέλλον, ενώ τότε κυριαρχούσε η ελπίδα ότι “δεν έχουμε τίποτε, αλλά μπορούμε να κάνουμε πράγματα για ένα καλύτερο αύριο”. Μαζευόμασταν και κουβεντιάζαμε για το πώς θα βελτιώσουμε την κατάσταση για την οικογένειά μας. Αυτό ακριβώς πρέπει να κάνει κάθε μικρή κοινωνική ομάδα τώρα και στην Ελλάδα»

Νόαμ Τσόμσκι, ΒΗΜagazino, 16/10/2011

Λαμία, Νοε 2011                                                                                

*Μέλος των Οικολόγων Πράσινων