Το ηθικό ζήτημα επιστρέφει.

Του Μιχάλη Μητσού

«Αν νομίζετε ότι η κυβέρνηση είναι αναποτελεσματική και δεν έχει ηθικό υπόβαθρο για αυτά που κάνει, τότε ρίξτε την» είπε αυτή την εβδομάδα ο Ευάγγελος Βενιζέλος στη συνεδρίαση τριών Κοινοβουλευτικών Τομέων του ΠΑΣΟΚ. Ως προς την αναποτελεσματικότητα, μάλλον κανείς δεν έχει αυταπάτες. Τη λέξη «ηθική», όμως, είχαμε καιρό να την ακούσουμε σε σχέση με την πολιτική.

Ευκαιρία λοιπόν να θυμηθούμε μια συνέντευξη που έμεινε στην Ιστορία. Την έδωσε πριν από 30 χρόνια ο ηγέτης του άλλοτε θρυλικού Ιταλικού Κομμουνιστικού Κόμματος στον ιδρυτή της εφημερίδας «Ρεπούμπλικα». Και εκδόθηκε αυτές τις μέρες σε βιβλίο, με τίτλο «Το ηθικό ζήτημα» (Εκδ. Aliberti).

«Τα κόμματα δεν κάνουν πια πολιτική» είχε πει ο Ενρίκο Μπερλινγκουέρ σ' εκείνη τη συνέντευξη που δημοσιεύτηκε στις 28 Ιουλίου 1981. «Πολιτική έκαναν το 1945, το 1948, τη δεκαετία του '50 και στα τέλη της δεκαετίας του '60. Γίνονταν παθιασμένες συζητήσεις, σημειώνονταν συγκρούσεις ιδεών, ασφαλώς και συγκρούσεις συμφερόντων, όπου υπήρχε όμως μια προοπτική, καθώς και μέριμνα για το κοινό καλό. Τι πάθος υπήρχε τότε, τι ενθουσιασμός, τι ιερή οργή! Πάνω απ' όλα, όμως, γινόταν προσπάθεια να κατανοηθεί και να ερμηνευτεί η πραγματικότητα του τόπου. Και υπήρχε εκτίμηση μεταξύ των αντιπάλων».

«Σήμερα τα κόμματα έχουν εκφυλιστεί, και σ' αυτό οφείλονται οι ασθένειες της Ιταλίας» τόνισε ο γενικός γραμματέας του PCI. «Εχουν καταλάβει το κράτος και όλους τους θεσμούς του, με πρώτη την κυβέρνηση. Εχουν καταλάβει τους τοπικούς συνεταιρισμούς, τους οργανισμούς πρόνοιας, τις τράπεζες, τις δημόσιες υπηρεσίες, τα πολιτιστικά ιδρύματα, τα νοσοκομεία, τα πανεπιστήμια, την τηλεόραση, μερικές μεγάλες εφημερίδες. Το αποτέλεσμα είναι δραματικό. Ολα τα έργα που οι διάφοροι θεσμοί καλούνται να επιτελέσουν αντιμετωπίζονται σε συνάρτηση με τα συμφέροντα του κόμματος, του ρεύματος ή της ομάδας που ελέγχει τον κάθε θεσμό».

Ο Εουτζένιο Σκάλφαρι συμφωνούσε με αυτές τις παρατηρήσεις. Είχε όμως μια απορία: γιατί οι Ιταλοί δεν αντιδρούσαν; Επειδή είχαν την ηγετική τάξη που τους αξίζει ή επειδή προτιμούσαν αυτόν τον εκφυλισμό από το να έχουν τους κομμουνιστές στην εξουσία; «Είναι σαφές ότι πολλοί Ιταλοί γνωρίζουν τις συναλλαγές, τις διακρίσεις, την ευνοιοκρατία. Πολλοί από αυτούς, όμως, είναι θύματα εκβιασμού. Εχουν αποκτήσει προνόμια ή ελπίζουν να αποκτήσουν ή φοβούνται μήπως τα χάσουν. Θέλετε μια απόδειξη; Αρκεί να συγκρίνετε τα αποτελέσματα των δημοψηφισμάτων, όπου δεν υπάρχουν πελατειακές σχέσεις και ιδιωτικά συμφέροντα, με τα αποτελέσματα των βουλευτικών ή δημοτικών εκλογών. Ψηφίζοντας για το διαζύγιο το 1974 ή για τις αμβλώσεις το 1981, οι Ιταλοί έδωσαν την εικόνα μιας χώρας ελεύθερης και μοντέρνας. Αλλά στις εκλογές η εικόνα αλλάζει ριζικά».

Οι διαφορές τού σήμερα από το τότε είναι μεγάλες. Δεν υπάρχει ένας Μπερλινγκουέρ. Δεν υπάρχει ούτε ένα μαζικό αριστερό κόμμα που να αποτελεί μια πραγματική εναλλακτική λύση, μια πραγματική διέξοδο για τους απογοητευμένους. Κι όμως, η σημερινή εικόνα θυμίζει πολύ αυτή που περιέγραφε εκείνος, σε πολύ πιο απελπιστικό βέβαια βαθμό. Και όχι βέβαια μόνο στην Ιταλία.

πηγή